Hósti við hjartastoppi

Á netinu hefur nú mánuðum saman gengið manna á milli PP myndasýning þar sem fólki er sagt að hósta af öllu afli ef hjartað stöðvist.  Þar sem þessir hlutir virðast vekja áhuga, amk nægilega til að þetta er látið ganga áfram, er líklega rétt að útskýra aðeins um hvað málið snýst.

Það er þekkt að ef hjarta stoppar vegna sleglatifs er hægt að viðhalda einhverju blóðflæði með því að hósta hratt og kröftuglega.  Þegar andað er inn dregst blóð inn í brjóstholið og þar með hjartað vegna undirþrýstings og svo þegar hóstað er úr er því þrýst áfram út í slagæðakerfið. 

Í upphafi hjartaþræðinga var notað skuggaefni sem sprautað var í kransæðar sem gat valdið hjartastoppi.  Eldri hjartalæknar sem ég hef rætt við sem framkvæmdu hjartaþræðingar á þessum tíma segja það hafa verið hluta undirbúningsins að fræða sjúklinginn um að hann þyrfti að vera tilbúinn að hósta hratt og kröftulega væri hann beðinn um það.  Ef þetta var vel gert gat sjúklingurinn oft haldið sér vakandi örstutta stund, þó svo að hjartað væri stopp.

Gallinn við þetta allt er að þegar hjarta fólks stöðvast missir það nánast samstundis meðvitund áður en það átti sig á því hvað er að gerast.  Það getur því ekki tekið meðvitaða ákvörðun um að byrja að hósta líkt og þegar fylgst er stöðugt með hjartslættinum í hjartaþræðingu.  Ef hóstablóðflæði á að duga til að halda viðkomandi vakandi er líklega nauðsynlegt að liggja alveg flatur en sé það gert er vissulega fræðilega mögulegt að viðkomandi geti teygt sig í gemsann og hringt eftir aðstoð.  Læknir og sjúkraflutningamenn gætu því komist á staðinn í tæka tíð til að stuða hjartað aftur í gang.

Mér vitanlega hefur bara aldrei verið lýst að þessi tækni hafi bjargað mannslífi og því er alls ekki eytt dýrmætum tíma á skyndihjálparnámskeiðum til að kenna þetta.  Þetta eru pælingar en ekki vísindi.  Það slæma við þessa flökkusögu netsins er að ekki er tekið fram að hringja þurfi strax á aðstoð.

Í raun snýst skyndihjálp um að kenna bara það mikilvægasta, annars er hætta á að það mikilvæga gleymist í óþörfum smáatriðum.  Því miður munu flestir ef ekki allir þurfa að beita skyndihjálp einhvern tíma og því miður oft á einhverjum nákomnum, mikilvægt er því að flækja málið ekki með atriðum sem ekki er sannað að geri gagn. 

Ráðlagt er að allir sæki námskeið í skyndihjálp amk annað hvert ár.  Ég vil benda á Rauða Kross Íslands þar sem boðið er upp á námskeið af af ýmsum gerðum. 

Athugasemdir

[Júlíus Valsson, 19.4.2007 kl. 12:56]

Hósti, eins og Valsalva aðferðin getur valið örvun á vagus tauginn, sem aftur getur hægt á hjartanu. Þetta er hægt að nýta ef um er að ræða mjög hraðan hjartslátt þ.e. til að hægja á hjartanu. Hvað menn kalla hjartastopp, er hins vegar annað mál.  

[Jóhann M. Ævarsson (IP-tala skráð) 19.4.2007 kl. 14:21]

Mér skaut strax í hug að þetta gæti hafa verið eins og Júlíus segir vagus-örvun eða undanfari "precordial-thump". Precordial thump er þegar manneskja verður vitni að hjartastoppi t.d. vegna rafmagns, þá er það víða kennt að reyna fyrst að veita högg á brjóstkassann til að afpóla hjartafrumurnar og reyna að koma á fót skipulagðri rafvirkni í hjartanu aftur. Annars er ólíklegt að manneskja uppgvöti að hún sé í hjartastoppi, en eins og Júlíus kom inná þá er "hjartastopp" mjög víðtæk skilgreining en á í flestum tilfellum við Ventricular Tachycardia án púls og Ventricular Fibrillation. Áhugavert samt að sjá hvernig hlutir hafa verið gerðir og hvernig þeir hafa þróast í gegnum tíðina.

 Jóhann M. Ævarsson

Bráðatækni-nemi, Detroit