Hósti við hjartastoppi

Á netinu hefur nú mánuðum saman gengið manna á milli PP myndasýning þar sem fólki er sagt að hósta af öllu afli ef hjartað stöðvist.  Þar sem þessir hlutir virðast vekja áhuga, amk nægilega til að þetta er látið ganga áfram, er líklega rétt að útskýra aðeins um hvað málið snýst.

Það er þekkt að ef hjarta stoppar vegna sleglatifs er hægt að viðhalda einhverju blóðflæði með því að hósta hratt og kröftuglega.  Þegar andað er inn dregst blóð inn í brjóstholið og þar með hjartað vegna undirþrýstings og svo þegar hóstað er úr er því þrýst áfram út í slagæðakerfið. 

Í upphafi hjartaþræðinga var notað skuggaefni sem sprautað var í kransæðar sem gat valdið hjartastoppi.  Eldri hjartalæknar sem ég hef rætt við sem framkvæmdu hjartaþræðingar á þessum tíma segja það hafa verið hluta undirbúningsins að fræða sjúklinginn um að hann þyrfti að vera tilbúinn að hósta hratt og kröftulega væri hann beðinn um það.  Ef þetta var vel gert gat sjúklingurinn oft haldið sér vakandi örstutta stund, þó svo að hjartað væri stopp.

Gallinn við þetta allt er að þegar hjarta fólks stöðvast missir það nánast samstundis meðvitund áður en það átti sig á því hvað er að gerast.  Það getur því ekki tekið meðvitaða ákvörðun um að byrja að hósta líkt og þegar fylgst er stöðugt með hjartslættinum í hjartaþræðingu.  Ef hóstablóðflæði á að duga til að halda viðkomandi vakandi er líklega nauðsynlegt að liggja alveg flatur en sé það gert er vissulega fræðilega mögulegt að viðkomandi geti teygt sig í gemsann og hringt eftir aðstoð.  Læknir og sjúkraflutningamenn gætu því komist á staðinn í tæka tíð til að stuða hjartað aftur í gang.

Mér vitanlega hefur bara aldrei verið lýst að þessi tækni hafi bjargað mannslífi og því er alls ekki eytt dýrmætum tíma á skyndihjálparnámskeiðum til að kenna þetta.  Þetta eru pælingar en ekki vísindi.  Það slæma við þessa flökkusögu netsins er að ekki er tekið fram að hringja þurfi strax á aðstoð.

Í raun snýst skyndihjálp um að kenna bara það mikilvægasta, annars er hætta á að það mikilvæga gleymist í óþörfum smáatriðum.  Því miður munu flestir ef ekki allir þurfa að beita skyndihjálp einhvern tíma og því miður oft á einhverjum nákomnum, mikilvægt er því að flækja málið ekki með atriðum sem ekki er sannað að geri gagn. 

Ráðlagt er að allir sæki námskeið í skyndihjálp amk annað hvert ár.  Ég vil benda á Rauða Kross Íslands þar sem boðið er upp á námskeið af af ýmsum gerðum. 

hættur

Ég er hættur bloggskrifum. Þetta hefur oftast verið mjög gaman, stundum pirrandi en alltaf fróðlegt. Stórmerkilegt tjáningarform.

Þetta er reyndar hárréttur tími til að hætta, því framundan verður ábyggilega óendanlega leiðinlegur tími í bloggheimum fram að kosningum þarsem allir verða með eitthvað "agenda" þegar þeir þykjast vera að fjalla hlutlaust um stjórnmál.

Það er kannski við hæfi að ég endi með að velta fyrir mér það sem mér finnst undarlegast í þessum kosningum enn sem komið er. Það er fylgisminnkun samfylkingarinnar. Öllu heldur fylgishrun. Ég skil hana ekki. Ég er enginn samfylkingarmaður en mér finnst mikið af sómafólki í þeim flokki.  Árni Páll Árnason, Guðmundur Steingrímsson, Össur Skarphéðinsson, Ágúst Ólafur tala allir af skynsemi og Ingibjörg Sólrún er einn frambærilegasti kvenleiðtogi sem fram hefur komið. Samt eru Vinstri Grænir ennþá með meira fylgi og ekkert virðist geta dregið Samfylkinguna upp?

Af skammbyssum og siðmenningu

Mikið er sorglegt að heyra um skólamorðin í Bandaríkjunum. Og ógnvænlegt að menn kaupi sér skammbyssur úti í búð eins og ekkert sé. Þetta voru engar kindabyssur. Walther P22 og Glock 9 mm ku vera dýr og nákvæm skotvopn sem eru meðal annars notuð af lögreglumönnum vestra.

Cho Seung-Hui hét pilturinn var 23 ára. Hann hafði skrifað leikrit í tímum og má lesa tvö þeirra hér. Leikritin eru engin skemmtilesning og ekki sérlega vel skrifuð heldur. Þau eru sögð gefa vísbendingu um að Cho hafi verið misnotaður kynferðislega.

Í báðum leikritunum segist skólapiltur að nafni John hafa verið misnotaður, í öðru af stjúpföður sínum og í hinu af kennara. Í báðum leikritum óskar persónan kvölurum sínum dauða, en í öðru þeirra, Richard McBeef , er hann drepinn af stjúpföður sínum með berum höndum.

Í framhaldi af þessum hörmungaratburði er talað um að herða eftirlit í skólum í Bandaríkjunum. En maður hlýtur að velta því fyrir sér hvort ekki sé meiri ástæða til að herða löggjöf um byssueign. Það eina sem hamlaði Cho var að hann þurfti að bíða í 30 daga eftir að hafa keypt aðra skammbyssuna þar til hann gat fest kaup á hinni.

Til hvers eiga menn í siðmenntuðu þjóðfélagi skammbyssur?

Krumminn kominn í leitirnar

Eftir nokkurt hlé krúnkar krummi aftur á Hrafnasparki. Þannig er nefnilega mál með vexti að krummi Lestrarfélagsins hefur verið týndur og tröllum gefinn á síðustu fundum.

Gekk það svo langt að á síðasta fundi urðu gestir að stilla sér upp með bókina Þá flaug Hrafninn, sem krumminn Breki Karlsson hafði fest kaup á og gefið félaginu.

Uppstoppaður hrafninn kom í ljós þegar mokað var drasli úr skottinu á bílnum mínum, en þar hafði hann legið grafinn í poka í tvo mánuði.

Ég hef ekki þorað að opna pokann til að athuga um líðan hans eða geðslag. Var hann skapstirður fyrir.

Ýmislegt fleira kom í leitirnar, svo sem vettlingur af Erni Óskari, myglað sunddót, brotin Wang-fartölva með innbyggðum prentara frá byrjun tíunda áratugarins og barnavagn.

Dýrsleg hegðun

Í nýjasta tölublaði Lifandi vísinda er afar áhugaverð grein um gjörbreytta hegðun fíla.  Í kjöflar dráps dýra og margs konar hryllings sem fílahjarðir hafa orðið fyrir í uppvextinum hefur skort lífsreyndari fyrirmyndir í uppeldinu.  Afleiðingin hefur verið að ofbeldi hefur aukist stórlega hjá fílunum, árásir á menn, aðra fíla og nashyrninga.  Meira að segja hefur sést til hjarða af ungum fílum nauðga nashyrningum. 

Við þessu er nú verið að bregðast með því að flytja eldri einstaklinga og setja inn í hjarðir ungfíla, þannig hefur tekist að minnka árásagirnina verulega.  New York Times fjallaði einnig um þessar rannsóknir á fílum síðasta haust og þeir bentu á ítarlega samsvörun í ofbeldishegðun ungs fólks.  í ljósi frétta síðustu daga af ofbeldi unglingsstúlkna er freistandi að velta fyrir sér þessum tengslum.  Í NYT greinni voru einnig rakin nánar flókin fjölskyldutengsl fílanna þar sem ömmurnar gegna mjög veigamiklu hlutverki, nokkuð sem ekki sést mikið af á Íslandi árið 2007 en væri etv ekkert verra en margt annað.

Önnur aðeins skemmtilegri hlið á hegðun fíla sem ég rakst nýlega á eru drykkjusögur.  Í suðurhluta Afríku vex Marula tréð, hvers ávöxtur notaður er til að framleiða Amarula rjómalíkjörinn.  Trén er ekki hægt að rækta og því er allur ávöxturinn tíndur af trjánum fyrir áfengisframleiðsluna.  Mennirnir eru hins vegar ekki þeir einu sem finna á sér af Amarula, þegar ávextirnir eru farnir að ofþroskast eftir að hafa fallið af trjánum verða þeir þræláfengir sem virðist leiða til allsherjar drykkjusamkomu hjá dýrum svæðisins.  Stutt en spaugilegt myndband af áhrifunum hér.

Drykkjuvandamál geta því sannarlega verið til staðar víðar en hjá mönnum.

 

Ekki alveg til fyrirmyndar

Sem betur fer virðist viðkomandi hafa sloppið vel í þessu tilviki, viðbrögðin eru samt ekki til eftirbreytni.  Þegar ekið er á gangandi vegfaranda og hann kastast yfir bílinn með þessum hætti eru því miður talsverðar líkur á alvarlegum áverkum.  Ekki síst vegna hættu á leyndum áverkum á hrygg er nauðsynlegt að flytja viðkomandi með réttum hætti, með hálskraga og öðrum stuðningi til að lágmarka hreyfingu á hrygg.  Það var þó rétt að koma vegfarandanum á slysadeild, því miður hefur sést að fólki hafi verið skutlað heim eftir viðlíka högg.

Við búum svo vel að eiga vel þjálfaða fagmenn sem eiga að sinna svona sjúkraflutningum.  Í öllum svona slysum þarf fyrst að tryggja öryggi vettvangs, því næst hringja á 112 og síðan huga nánar að hinum slasaða.  Ef hann er við meðvitund á ekki að hreyfa hann fyrr en sjúkraflutningamenn með sérþekkingu á slíku koma á vettvang.  

Nánari upplýsingar á vef Rauða Kross Íslands.

Ég mæli með því að verja nokkrum mínútum til að líta yfir þessi atriði.  Þú gætir bjargað mannslífi einn góðan veðurdag.

Ók á gangandi mann og flutti hann síðan á sjúkrahús

Lækning Cheney

Ég held að ég sé sammála þeim mörgu sem halda því fram að eitt af vandamálum heimsins sé Dick Cheney.  Erfitt er amk að sjá að ástand heimsins hafi batnað síðan hann komst til valda. 

Þessi maður hér er á því að Dick sé bara bitur gamall karlfauskur og að slíkir menn séu ekki þeir bestu til að stjórna heiminum.  Hann er einnig með mjög óhefðbundnar aðferðir til að breyta manninum og hrekja úr honum illa anda.

Annars er mikið af efni um Cheney á vefnum, hér er til dæmis fauels Cheney og óborganlegan söng um mannin má finna hér

Cheney flaug á fugl

Hvað ert þú til í að leggja á þig?

Fáir viðurkenna líklega annað en að þeir séu hlynntir náttúruvernd í einhverri mynd.  Allir vilja hlífa viðkvæmustu náttúruperlunum, vernda regnskógana og enginn vill að ísbirnir, fílar og nashyrningar verði útdauðir.

Það sem greinir á milli hvort fólk sé náttúruverndarsinnar hefur því lítið með skoðanir að gera, mun meira um hvað fólk vill leggja mikið á sig fyrir náttúruna.  Reyndar eru enn til jólasveinar sem vilja að við höldum áfram græðgisneyslunni óheftri, en á þeim taka fáir mark á núorðið.   

Þegar einungis um 20% af rafhlöðum skila sér til endurvinnslu, þó þær séu uppfullar af mengandi þungmálmum, er augljóst að ótrúlega margir virðast ekki vera tilbúnir til að leggja neitt á sig, bara hreint út sagt alls ekki neitt.  Ekki einu sinni að skila rafhlöðum í endurvinnsluna.  Fáir hafa sparneytni einu sinni til hliðsjónar þegar keyptur er bíll.   Minnihluti dagblaða skilar sér til endurvinnslu og einungis lítill hluti af plastinu.  Ég hef sjaldan heyrt um einhvern sem hættir við að fljúga út í sumarfrí til að hlífa umhverfinu.  Flestir Íslendingar gera bara eiginlega ekki neitt fyrir umhverfið.

Þessi maður hér er hins vegar virkilega að reyna að hlífa umhverfinu, reyndar gengur hann svo langt að reyna við að gera tilveru sína og fjölskyldunnar algerlega hlutlausa hvað umhverfið varðar.  Þau nota ekki bíl og fara allra sinna ferða gangandi eða hjólandi, þau nota ekki rafmagn og menga ekki loft eða vatn.  Ekkert er keypt sem ekki er hægt að endurvinna.  Það merkilegasta er að þau búa á Manhattan.

Áhugaverð tilraun, og sérlega að þau skuli lýsa því að lífið hafi aldrei verið betra. 

Fæstir sem fjalla um umhverfismál eru svo bjartsýnir að þeir búist við því að hægt sé að hætta allri mengun, þó það það megi að sjálfsögðu stefna að því.  Einungis er verið að biðja fólk um að reyna aðeins að bæta umgengni sína við náttúruna og það er ótrúlega margt sem hægt er að gera án þess að það breyti í raun nokkru um lífsgæði okkar.

Sól í Efstaleiti

Ég lét mig það litlu skipta þegar fréttamenn misnotuðu aðstöðu sína til að níðast á Alcan og beita öllum brögðum til að hjálpa Sól í Straumi og hafa áhrif á kosningarnar sem voru í Hafnarfirði. Einsog Egill Helgason sagði í Silfri Egils: "þá voru fjölmiðlarnir bullandi hlutdrægir". Ólafur Teitur rak þetta vel í pistli sínum í Viðskiptablaðinu um síðustu helgi hvað offorsið var rosalegt hjá fréttamönnum RÚV, þarsem þeir blygðunarlaust hölluðu réttu máli, töluðu aðeins við þá sem voru á móti álverinu og gerðu allt tortryggilegt sem kom frá fylgjendum álversins. Mér fannst þetta mál koma mér lítið við, því það eru fyrst og fremst Hafnfirðingar sem stórtapa á þessu.

En mér finnst áhugavert hvað svona fréttamenn eru að hugsa, menn einsog Ingimar Karl Helgason, hvort að þeir séu í eðli sínu svona óréttlætismenn, svo siðblindir að þeir sjái ekki muninn? Eða hvort þeim finnist einfaldlega málstaður sinn svo mikilvægur að það sé í lagi að beita öllum meðölum til að hann nái fram að ganga. Hvort sem er raunin, þá á svoleiðis fólk ekki að sinna fréttamennsku, í það minnsta ekki hjá ríkisútvarpinu. Þegar ég vann uppi á Rás 2, þá þurfti maður fyrst að standast íslenskupróf til að eiga möguleika á starfi þar. Ég held að það væri mun mikilvægara að láta fréttamenn gangast undir siðfræðipróf. Það er auðveldara að þola málvillur úr munni fréttamanna heldur en að þurfa að horfa á stöðugt siðleysi og misnotkun siðblindra manna í einhverju sem á að kallast fréttatími.

Eru auglýsingasálfræðingar rót hins illa?

Nei, það er of stór fullyrðing að kalla auglýsingasálfræðinga rót hins illa.   Ég er samt á því að þessi stétt hafi óæskilegri áhrif á samtímann en margir gera sér grein fyrir.

Sá sem heldur því fram að auglýsingar hafi ekki áhrif á mannshugan annað hvort þekkir ekki eða afneitar einföldustu sálfræðilegu lögmálum.  Þær geta sannarlega breytt huga okkar og hegðun, sem er einmitt ástæðan fyrir þeim fjármunum sem varið er í auglýsingarnar.  Því miður eru auglýsingar að mestu leyti nýttar til að auka neyslu.  Ég hef t.d. verið að vinna að málefnum skyndihjálpar undanfarin ár, í þeim geira höfum við amk ekki efni á að ráða John Cleese. 

Almennt kaupum við vörur eða þjónustu annað hvort vegna þess að við höfum þörf fyrir, eða vegna þess að búið er að læða að okkur að rétt sé að kaupa.  Starf auglýsingasálfræðinga felst einmitt í að í að kortleggja innsta eðli mannshugans, líkt og gert er t.d. hér.   Þekkingunni er síðan beitt til þess að spila á veikleikana og læða inn í undirmeðvitund okkar að við verðum að eignast viðkomandi hlut. 

Fáir viðurkenna að þeir láti auglýsingarnar hafa áhrif á sig persónulega eru þessi áhrif samt í undirmeðvitundinni þó fólk geri sér ekki grein fyrir því.  Flestir eru á því að þær bara hafi áhrif á alla hina.  Sennilega hafa þær þó áhrif á okkur öll.   

Ein af afleiðingum auglýsinga er að Íslendingi nútímans virðist finnast hann aldrei eiga nóg.  Alltaf þarf stærri og betri eignir eða neysluvörur.  Vissulega hafa margir það erfitt fjárhagslega, en ef raunverulegar þarfir eru skoðaðar snúast langanir oft um eitthvað margfalt meira.  Þannig ná auglýsingar takmarki sínu með því að gera okkur óánægð með ágætis armbandsúr sem þjónar vel tilgangi sínum og telja okkur trú um að nauðsynlegt sé að eignast úr af sérstakri tegund fyrir 300.000.  Í því felst hamingjan og fólk lætur spila með sig, vinnur yfirvinnu til að eiga fyrir óþarfanum.

Auglýsingar drífa einnig áfram hina gengdarlausu notkun náttúruauðlinda sem einkennir samfélag okkar.  Ég hvet alla til að renna yfir útdráttinn úr skýrslu WWF frá síðasta ári um ástand jarðarinnar, þar er augljóst að núverandi lifnaðarhættir okkar vesturlandarbúa stefna jörðinni í gjaldþrot á skuggalega fáum áratugum.  Hvað okkar samfélag hér á landi varðar er ekki nema lítill hluti neyslunnar drifinn áfram af brýnni neyð, líkt og hægt er líklega að segja um íbúa Íslands fyrr á öldum sem ruddu burtu öllum skóginum bara til að reyna að lifa af.  Nei, ef við virkilega værum að kaupa af þörf væri ekki nauðsynlegt beita auglýsingum til að fá okkur til að kaupa.

Því er ég almennt farinn að hallast að þeirri skoðun að heimurinn væri bara betur kominn án auglýsingasálfræðinga.  Við þurfum ekki að láta segja okkur hvað við þurfum, hættum að horfa á auglýsingar.

Um daginn velti ég fyrir mér hvort við hér á landi værum farin að færast frá lýðræði og nær auðræði, líkt og augljóslega má sjá einhver áhrif um í BNA.  Eins og svo oft áður er furðulegt að rökræða á blogginu, athugasemd við greinina barst frá Karli Pétri Jónssyni, sem síðast þegar ég vissi til hefur atvinnu af því að móta skoðanir fólks í gegnum almanntengsl og markaðsstarf.  Einhvern vegin las Karl Pétur út úr grein minni að ég væri að halda því fram að fólk væri fífl, fyrst ég héldi því fram að auglýsingar hefðu áhrif. 

Stórfurðulegt er að vera vændur um að halda því fram að fólk sé fífl, fyrst ég hélt því fram að auglýsingar hefðu áhrif, af manni sem hefur atvinnu af því að auglýsingar hafi áhrif. 

Einnig hélt almannatengillinn því fram að ég hafi sagt framsóknarflokkinn sækja fylgi sitt til auglýsinga og einskis annars.  Það er álíka og að halda því fram að ég hafi sagt okkur á hafsbotni fyrst það væri rigning.  Mér finnst líklegt að auglýsingar hafi haft áhrif og aukið fylgi framsóknar, enda etv auðveldara að hafa áhrif á hug þeirra sem geta látið sér detta í hug að kjósa framsókn. 

Fyrst ég fæ þess háttar athugasemdir við síðasta pistli, þar sem ég var þó bara að benda á hið augljósa að auglýsingar hafi áhrif á skoðanir fólks, neyslu og hegðun, hvað skyldi auglýsingafólk þá sjá úr þessum hugleiðingum um skaðsemi auglýsingasálfræðinga?