Vísindi eða vitleysa

Eitt það fyrsta sem nemum í mínu fagi er kennt í náminu er að það skiptir ekki öllu máli hvað þú veist eða kannt.  Til að geta starfað farsællega skiptir öllu máli að vita alltaf nákvæmlega hvað það er sem þú veist ekki, hvenær þinni þekkingu sleppir og þú átt að spyrja einhvern annan sem veit betur.  Þessi regla gildir um alla, 1. árs nemi sem gerir hluti sem hann kann ekki er jafn hættulegur og prófessor í sérhæfðu viðfangsefni sem gerir hluti sem hann kann ekki. 

Því miður virðist þessi regla ekki vera virt í öllum fögum.  Undanfarið hefur Hannes nokkur Hólmsteinn prófessor í stjórnmálafræði við HÍ skrifað pistla þar sem hann dregur í efa allar kenningar um að við þurfum að endurskoða græðgiskapphlaup nútímans og hugsa meira um náttúruna.  Ljómandi af sjálfumgleði segir hann frá því hvernig hann innprentar nemendum sínum að vera ekkert að hlusta á spár um að losun kolvtísýrings geti leitt til hækkunar hitastigs á jörðinni.  Hann hvetur fólk til að taka ekki mark á kenningum vísindamanna um að flest bendi til stórkostlegra hamfara á næstu áratugum vegna loftslagsbreytinga, hamfara sem setja allt vistkerfi jarðarbúa í hættu.   

Hægt er að fullyrða að langflestir þeirra vísindamanna, sem hafa eitthvað raunverulegt vit á þeim flóknu reiknilíkönum sem gera þarf til að spá fyrir um þróun vistkerfis jarðarinnar, séu sammála um hættuna af gróðurhúsaáhrifunum.  Samt veit prófessorinn betur.  Ekki af því að hann hafi kynnt sér málið.  Ekki af því að hann byggi niðurstöðuna á eigin rannsóknum eða með því að hrekja efnislega ályktanir vísindamanna. 

Nei, Hannes veit bara betur.  Hann hefur spáð aðeins í málinu, komist að þeirri niðurstöðu að þetta sé kannski bara bull og er ekkert að liggja á þeirri skoðun sinni.  Að áður hafi orðið miklar náttúrulegar sveiflur í veðurfarinu og því sé allt eins líklegt að þær sveiflur sem við sjáum nú hafi ekkert með hegðun okkar að gera. 

Hannes, hvort finnst þér eigi að nota suxamethonium eða rocuronium fyrir barkaþræðingu eftir höfuðáverka?  Viltu tjá þig um burðarþolsútreikninga í nýja tónlistarhúsinu?  Hvernig verður veðrið í næstu viku og hvenær gýs Katla?   

Allt eru þetta góðar og gildar spurningar sem skipta máli í þjóðfélaginu og sem betur fer eigum við sérfræðinga á öllum sviðum sem við getum leitað til þegar við þurfum svör.  Þeir vita ekkert endilega með vissu hvað gerist næst, en við leitum til þeirra af því að þeir hafa meira vit á vandamálinu en nokkur annar.

Látum vera að almennur starfsmaður lýsi skoðunum sínum á ýmsum málefnum á kaffistofu vörulagersins, en ef prófessor við virta menntastofnun lýsir áliti sínu þá á að vera hægt að gera kröfu til þess að vísindi séu á bak við orð hans.  Ef það er ekki, ef prófessor er í nafni embættis síns farinn að tjá sig um hluti sem hann líklega hefur ekki nokkurt minnsta vit á, er það alvarlegt mál.  Í greininni kemur fram að í háskólaheimi Hannesar virðist allt snúast um að sinna því sem eftirspurn er eftir en ekki leita sannleikans.  Er prófessorinn að gefa í skyn að gjörvallur Kyotosamningurinn og allt starf sem unnið er að í loftslagsmálum sé til komið vegna athyglissýki háskólamanna?   

Einu eðlilegu viðbrögðin þegar einstaklingur er farinn að brjóta grundvallarreglu allra vísindamanna og tjá sig um hluti sem hann hefur ekkert vit á er að hætta einfaldlega að taka mark á nokkru sem frá honum kemur.  Það er orðið nokkuð langt síðan Hannes komst í þann flokk hjá mér.  Vistkerfi jarðarinnar er að minnsta kosti allt of mikilvægt til að láta það stjórnmálafræðingi eftir.

Athugasemdir

[Kristján Leósson, 4.12.2006 kl. 13:53]

Vísindamaðurinn Hannes virðist hafa gerst einlægur aðdáandi Bjørns nokkurs Lomborg sem gaf út bókina The Skeptical Environmentalist fyrir nokkrum árum. Þeir félagar eiga það sameiginlegt fyrir utan vísindalegan áhuga á umhverfismálum að vera doktorar í stjórnmálafræði. Til gamans má benda á síðuna lomborg-errors.dk sem sett hefur verið upp til að benda á (meintar) rangfærslur Bjøssa. Dæmi nú vísindamaðurinn í hverju okkar fyrir sig.